CHRONOS/ANTHROPOS
seria wydawnicza
seria
o serii Chronos/Anthropos
idea
___
Seria Chronos/Anthropos wydawana przy Centrum Badań Antropologii Historii, pełniąc rolę miejsca integracji oraz dokumentacji działalności rodzimego środowiska naukowego, służyć ma upowszechnianiu wyników polskich badań w zakresie antropologii historii. W serii publikowane są zarówno antropologiczne studia przedmiotowe nad przeszłością, jak i monografie dotyczące funkcjonowania szeroko pojętej wiedzy o przeszłości (w tym historiografii) w kulturze.
rada naukowa
___
Marcin Brocki
Andrzej P. Kowalski
Marta Kurkowska-Budzan
Wojciech Piasek (przewodniczący)
Rafał Kleśta-Nawrocki
Paweł Żmudzkiwydano dotychczas
___
1. Jacek Kowalewski, Kreacje przeszłości. Szkice z antropologii historii, Toruń 2012.
2. Andrzej P. Kowalski, Antropologia zamierzchłych znaczeń, Toruń 2014.
3. Aleksandra Kleśta-Nawrocka, Kucharz doskonały. Historyczno-kulturowy fenomen kuchni staropolskiej, Toruń 2016.
wydawca
___
Wydawcą serii Chronos/Anthropos jest Polskie Towarzystwa Historyczne.
ISSN 2299-7814
książki
w serii ukazały się
Jacek Kowalewski, Kreacje przeszłości. Szkice z antropologii historii, Toruń 2012 , ISBN 978-83-930647-2-4, ISSN 2299-7814
Książkę Kreacje przeszłości przeczytałem z wielką satysfakcją, przede wszystkim widząc w niej realizację – bliskiej mi – idei humanistyki zintegrowanej, nad którą debatowaliśmy od lat w środowisku antropologiczno-kulturoznawczym, skupionym wokół Jerzego Kmity. Autor jest bowiem przekonany, i przedstawia racje wskazujące za trafnością takiego stanowiska, że rutynowo traktowane jako odrębne „przedmiotowo” dyscypliny wiedzy, jakimi są historia, antropologia kulturowa i archeologia, mają wiele wspólnych cech, wśród których najistotniejszą jest próba zrozumienia tego, co obce, inne, pochodzące z trudnego do przeniknięcia horyzontu światopoglądowego. Niezależnie zatem, czy będziemy pochylać się nad wyposażeniem neolitycznych grobów, rolą pieniądza w kulturach zwanych „archeologicznymi”, nad fenomenem kultur opartych na idei wymiany, czy – wreszcie (metajęzykowo) – nad statusem poznawczym dyscyplin wiedzy mierzących się z fragmentami przeszłości i teraźniejszości, istotne jest to, jaki, majeutycznie ujęty, zestaw propozycji interpretacyjnych jesteśmy w stanie uruchomić, aby dowodzenie uczynić wiarygodnym i poddanym intersubiektywnej interpretacji. [...]
Książka stanowi świetny przewodnik po alternatywnych (wobec rutynowo i tradycyjne uprawianych poletek humanistyki) sposobach radzenia sobie z przeszłością, zarówno tą, która rezonuje we współczesności, jak i tą, która objawia się dopiero w momencie, kiedy poddajemy ją metajęzykowej refleksji.(z recenzji prof. dr hab. Wojciecha J. Burszty)
SPIS TREŚCI
Kreacje przeszłości
(META)HISTORIE
Sym-bolon historii
Przeszłość jako znaczenie
O dyscyplinarności humanistyki (przykład historiografii)
ZBLIŻENIA
Antropologizowanie historiografii
O społecznym zaangażowaniu historii
Codzienność – lokalność – styl życia
W stronę humanistycznej historii „kultury materialnej”
AFIRMACJE
Materialne wyznaczniki płci w dyskursie archeologii
Rzeczy do muzeum
O początkach pieniądza
Homo ludens w gestach wymiany
Obraz w kulturze ludowej wczesnego średniowiecza
Zaczęli po prostu ci ludzie, ci starzy, po prostu zaczęli historię
Przypisy
Nota edytorska
Wykaz skrótów
Bibliografia
Indeks osób
SummaryAndrzej P. Kowalski, Antropologia zamierzchłych znaczeń, Toruń 2014, ISBN 978-83-929107-4-9, ISSN 2299-7814
Lektura tego [...] tomu daje wielką satysfakcję intelektualną także dlatego, że Autor zawsze jest konsekwentny i twórczy w swoich poszukiwaniach. Interdyscyplinarność jego dociekań [...] jest [...] precyzyjnie przemyślanym projektem badawczym, łączącym [...] analizy konkretu z wizją teoretyczną czy wręcz z filozofią kultury, pozwalającą owe pojedyncze fenomeny oglądać w sposób nowatorski i niekonwencjonalny. Rzadko zdarza się w polskiej humanistyce podobnie budowany warsztat poznawczy i również rzadko możemy zapoznać się z efektami spójnej teorii, która tworzy [...] ważną propozycję szeroko rozumianej antropologii pradziejów.
(z recenzji prof. dr. hab. Wojciecha J. Burszty)
Wzorem etnologów terenem ekspoatacji badawczych Autora są odległe czasowo kultury Starego Kontynentu. W tym zakresie antropologia zainteresowana tradycjami pozaeuropejskimi nadal nie ma wartościowych osiągnięć. Tym bardziej studia zawarte w [...] pracy wypada uważać za ważne w dziedzinie antropologii historycznej. [...] dodatkowo umacniają wartość książki [...] nie tylko podkreślone podejście antropologiczne, znajomość założeń antropologicznego stylu widzenia zjawisk kulturowych, ale doskonałe i liczne egzemplifikacje, udane aplikacje w postaci interesujących studiów szczegółowych.(z recenzji prof. dr hab. Anny Pałubickiej)
SPIS TREŚCI
Wstęp
TEORIA I METODA
Konstruktywistyczny status wiedzy o kulturze w świetle interpretacji genealogicznych i archeologicznych
Archeologia kulturoznawcza. Projekt dyskursu „negatywistycznego”
Synkretyzm kultury pierwotnej a interpretacje archeologiczne
Z metodologicznych problemów współpracy archeologii z etnologią w badaniach symboliki
Gospodarka neolityczna jako wyraz reguł kulturowych
Myśl presokratejska. Między filozofią a antropologią kulturową
PREHISTORIA MENTALNOŚCI
Kulturowa natura umysłu. Émila Durkheima i Marcela Maussa interpretacja mentalności człowieka pierwotnego
Myślenie magiczne jako przejaw poczucia ontologicznego bezpieczeństwa
Hermeneutyczna paradoksalność mitu
Świat wartości wspólnot prehistorycznych w „epoce osiowej”
O magicznym pochodzeniu niektórych filozoficznych aspektów prawdziwości
ZNAK, SYMBOL, RYTUAŁ
O prahistorii symbolu
Symbole i rytuały. Wypowiedź do dyskusji na temat wyobrażenia metamorfozy
Symbole neolitu. Próba analizy kontekstowej tematów tellurycznych
O posługiwaniu się znakami przez ludność tzw. kultury pomorskiej
Dar w kulturze indoeuropejskiej
Etnologiczne uwagi na temat nietypowych form obrzędowości pogrzebowej ujawnianych w badaniach archeologicznych
Królestwo Tanatosa. Z genealogii wyobrażeń związanych z miejscami chowania zmarłych
Sługa ognia w kuźni i na pogrzebowym stosie. O roli metalurgów w epoce ciałopalenia
Słowiański rytuał tuszenia ognia i jego ślad w reliktach średniowiecznego Gdańska
Staropruski rytuał użycia kotła na tle tradycji ludów
północnego Barbaricum
SZTUKA
Mit a sztuka w Ernsta Cassirera filozofi i form symbolicznych
Doświadczenia estetyczne w kulturze epoki brązu w świetle analizy ekfraz homeryckich
Estetyczne problemy badań nad ikonografią prehistoryczną. Przykład tzw. kultury pomorskiej
Ornament z odciskami sznura na ceramice neolitycznej. Interpretacja antropologiczno-semiotyczna
Rola dziegciu i kory w zdobnictwie naczyń neolitycznych. Uwagi lingwistyczno-estetyczne
JĘZYK
Antropologizacja w lingwistycznej paleontologii kultur prehistorycznych
U źródeł semantyki. Wokół platońskiego mitu o nadawaniu nazw
Geneza kultury indoeuropejskiej w perspektywie etnologii
Indoeuropejska fraza dotycząca formowania w glinie i ozdabiania. Dane lingwistyczne, interpretacja estetyczna, konteksty archeologiczne
Wstęp do etnologii nostratycznej
Ozdoby germańskie. Nazewnictwo i symbolika
Przypisy
Nota edytorska
Wykaz skrótów
Bibliografia
Indeks osób
Summary
Aleksandra Kleśta-Nawrocka, Kucharz doskonały. Historyczno-kulturowy fenomen kuchni staropolskiej, Toruń 2016, ISBN 978-83-929107-5-6, ISSN 2299-7814
Książka […] jest pozycją cenną i potrzebną. W kontekście "mód na gotowanie", lansowanych i podtrzymywanych przez rozmaite krajowe i zagraniczne programy telewizyjne, na tle masowo wydawanych w naszym kraju różnej proweniencji publikacji o "kulinariach" - pozycja "Kucharz doskonały" wyróżnia się szczególnie swym profesjonalnym podejściem do tematu. Bo i Autorka ma duże kompetencje historyczne i antropologiczne, a także doświadczenia praktyczne, co z talentem potrafiła przełożyć na tekst książki.
Rzetelna i fachowa krytyka źródeł dokonana przez autorkę pokazuje, że około 300 letni okres trwania kultury staropolskiej (a w tym kultury stołu) nie da się sprowadzić do jednego, niezmiennego schematu. Na tle szerokiego kontekstu historyczno-kulturowego Autorka pokazuje dynamikę (zmiany) kultury kulinarnej, a także jej innowacyjność. Można tu mówić o "stylu kulinarnym" staropolszczyzny. […] Perspektywa antropologiczna pozwala także na analizę współcześnie wyobrażanego stanowiska zakorzenionego, czy odwołującego się do przeszłości.(z recenzji dr. Krzysztofa Piątkowskiego)
SPIS TREŚCI
WSTĘP
WIEDZA POTOCZNA O KUCHNI STAROPOLSKIEJ
Arenga
WYOBRAŻENIA POTOCZNE
Potrzeba tradycji
Obfitość
Smaki, potrawy, przyprawy
Swojskość
Konsumpcyjny tradycjonalizm
Zdrowie
ŹRÓDŁA WIEDZY POTOCZNEJ
Reklama
Film
Blogi kulinarne
Książki kucharskie
Kreacja i ahistoryczność
OCALIĆ OD ZAPOMNIENIA
Arenga
AMATORZY I PROFESJONALIŚCI
Smakosze
Kucharze
Teoretycy
PRODUKTY TRADYCYJNE I REGIONALNE – DZIEDZICTWO KULINARNE
Produkty „staropolskie”
Gęsina na Świętego Marcina
Paradoksy
KUCHNIA STAROPOLSKA A KUCHNIA NARODOWA
Język
Pamięć i tradycja
Egzemplifikacja: staropolski bigos z kapustą
Przeszłość kulinarna – bigos po staropolsku
Mickiewicz
Nawiązania współczesne
ZMIANA W KUCHNI I ZA STOŁEM
Arenga
SMAK
Przyprawy
Od kontrastu do harmonii
Od szafranu do pietruszki
Słodycz
Masło
ŻABY, ŚLIMAKI I ZIEMNIAKI – NOWOŚCI KULINARNE?
Potrawy delikackie
Bulwy, tartofle, ziemniaki
KONCEPT
Forma
Dekoracja
Panierka
Barwy
Resztki
Daj ciepło…, daj zimno…
WIDOWISKO – SPEKTAKL KULINARNY
Etykieta
Przestrzeń
KUCHARZ DOSKONAŁY
Arenga
WOJCIECH WINCENTY WIELĄDKO I JEGO TWÓRCZOŚĆ KSIĄŻKA KUCHARSKA: KUCHARZ DOSKONAŁY
Układ i treść
Bigos, wieprzowina i podroby, czyli ile
w Kucharzu doskonałym kuchni staropolskiej
Bigos
Wieprzowina
Podroby
Gęsina
Po polsku
KUCHARZ STAROPOLSKI
Francuski kuchmistrz
Od kuchmistrza do kucharza doskonałego
Zdrowie
ZAKOŃCZENIE
DODATKI
Przypisy
Bibliografia
Indeks osób
Summaryautorzy
napisali dla nas
Jacek Kowalewski
Kreacje przeszłości. Szkice z antropologii historii
Jacek Kowalewski – antropolog kulturowy, archeolog, historyk; adiunkt w Instytucie Historii i Stosunków Międzynarodowych Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie. Redaktor naczelny Rocznika Antropologii Historii (www.rah.pth.net.pl); pomysłodawca i współtwórca grupy badawczej Forum Humanistyczne (www.forhum.uni.torun.pl); współredaktor monografii: Granice dyscyplinarne w humanistyce (Olsztyn 2006); Zaangażowanie czy izolacja? Współczesne strategie społecznej egzystencji humanistów (Olsztyn 2007); Rzeczy i ludzie. Humanistyka wobec materialności (Olsztyn 2008); Antropologizowanie humanistyki. Zjawisko – proces – perspektywy (Olsztyn 2009); „Zwroty” badawcze w humanistyce. Konteksty poznawcze, kulturowe i społeczno-instytucjonalne (Olsztyn 2010).
Andrzej P. Kowalski
Antropologia zamierzchłych znaczeń
Andrzej P. Kowalski – filozof, antropolog kultury, profesor w Instytucie Archeologii i Etnologii Uniwersytetu Gdańskiego. Autor książek: Symbol w kulturze archaicznej (1999); Myślenie przedfilozoficzne. Studia z filozofii kultury i historii idei (2001); Mit a piękno. Z badań nad pochodzeniem sztuki (2013).
Aleksandra Kleśta-Nawrocka
Historyczno-kulturowy fenomen kuchni staropolskiej
Aleksandra Kleśta-Nawrocka – etnolog i antropolog kulturowy, historyk. Prowadzi zajęcia na Uniwersytecie SWPS (Food Studies). Członek Centrum Badań nad Historią i Kulturą Wyżywienia. Ekspert w projektach Instytutu Badań i Edukacji w Olsztynie, Lokalnych Grup Działania i Kół Gospodyń Wiejskich. Aktywna działaczka ruchu Slow Food, liderka Slow Food Convivium Gruczno. Animatorka kulinarna i ekspertka w zakresie polskiego dziedzictwa kulinarnego, organizatorka wielu szkoleń, turniejów i warsztatów kulinarnych, współorganizatorka wydarzeń o charakterze masowym: Festiwal Smaku w Grucznie oraz Piknik w Stuletnim Sadzie. Prowadzi blog etnologiczno-kulinarny Prowincja od Kuchni (www.prowincjaodkuchni.pl). Współautorka książek: Półgęski, czarnina i karp w piernikach (2012), Księga Wołowiny (2015), Wielka Księga Wołowiny (2015) oraz współredaktorka krytycznej edycji XVIII-wiecznej książki kucharskiej Wojciecha Wincentego Wielądko Kucharz doskonały (2012). Autorka wielu artykułów naukowych i popularnonaukowych dotyczących historii i antropologii kuchni polskiej.
CBAH
robimy antropologię historii
Centrum Badań Antropologii Historii
Stacja Naukowa Polskiego Towarzystwa Historycznego
Centrum Badań Antropologii Historii jest Stacją Naukową Polskiego Towarzystwa Historycznego z siedzibą na Wydziale Nauk Historycznych UMK. Kierownikiem jest dr hab. Wojciech Piasek. Centrum powołano w celu rozwoju i popularyzacji wiedzy w zakresie antropologii historii.
Zadania Centrum realizowane są w szczególności poprzez:
- Inicjowanie, koordynowanie i prowadzenie badań naukowych w zakresie antropologii historii.
- Budowę przestrzeni do wymiany doświadczeń badaczy pracujących na polu antropologii historii, w szczególności poprzez organizowanie konferencji naukowych, seminariów.
- Patronowanie, inicjowanie i publikowanie wydawnictw podejmujących tematykę z zakresu zainteresowań badawczych Centrum.
- Współpracę z instytucjami, stowarzyszeniami oraz placówkami muzealnymi prowadzącymi badania naukowe i działania w zakresie zainteresowań badawczych Centrum.
© 2016